Türkiye'nin sosyal yapısındaki hızlı dönüşümü ayrıntılı veriler ve kapsamlı analizlerle ortaya koyan rapor, toplumun temel alanlarında yaşanan gelişmeleri ve karşılaşılan zorlukları mercek altına alıyor.

Türkiye'nin Sosyal Dokusu Hızla Dönüşüyor: Nüfus, Aile ve Eşitsizlik

"Toplumun Görünümü 2024" raporuna göre Türkiye’nin sosyal dokusu; yaşlanan nüfus, değişen aile ve hane yapıları, derinleşen gelir eşitsizliği ve ekonomik kırılganlıklar nedeniyle hızlı bir dönüşüm içerisinde. Raporda, eğitim düzeyindeki iyileşmelerin aile yapısını dönüştürdüğü, bununla birlikte sağlık hizmetlerine, adalete erişime ve nitelikli istihdama yönelik toplumsal talebin arttığı belirtiliyor.

Raporun öne çıkan bazı önemli bulguları şöyle:

• Türkiye nüfusu hızla yaşlanıyor; çocuk nüfus oranı azalırken, yaşlı nüfus oranı artıyor.
• Aile yapılarında geleneksel çekirdek aile formu azalıyor; boşanmalar ve tek kişilik haneler artış gösteriyor.
• Gelir dağılımındaki eşitsizlik derinleşiyor; yüksek enflasyon sabit gelirli grupların yaşam koşullarını zorlaştırıyor.
• Eğitimde niceliksel büyüme olsa da, yükseköğretim ile istihdam arasındaki uyumsuzluk devam ediyor.
• İşgücü piyasasında kadınların katılımı artıyor ancak cinsiyet temelli ve bölgesel farklılıklar sürüyor.
• Çalışma hayatında ücret eşitsizliği derinleşiyor; kadın-erkek ücret farkı batı bölgelerinde daha belirgin.

Doğurganlık ve Göçte Kritik Dönüşümün Nedenleri

Raporun önemli bir bölümünü oluşturan doğurganlık ve göç konuları dikkat çekici bulgular içeriyor. İLKE Araştırmacısı Enes Koru, Türkiye’de doğurganlığın son yılların en tartışmalı toplumsal meselelerinden biri olduğunu vurgulayarak, 2023 itibarıyla nüfusun kendini yenileme düzeyinin (2,1 çocuk) çok altına, 1,48’e gerilediğini belirtti. 2014’ten bu yana süren bu düşüşün temel nedeni olarak genellikle ekonomik zorluklar ve geleceğe dair belirsizlikler gösterilse de, Koru meselenin çok katmanlı yapısına dikkat çekti.

Koru, eğitim düzeyindeki yükselişin bireylerin yaşam tercihlerini ve toplumsal rollerini önemli ölçüde dönüştürdüğünü belirterek, "Eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne katılım oranları artmakta, evlilik yaşı yükselmekte ve bireylerin yaşamdan beklentileri çeşitlenmektedir. Bu durum, geleneksel kalıpların yerini daha bireysel ve özerk yaşam biçimlerine bırakmasına zemin hazırlamaktadır. Tüm bu değişimler, doğurganlık tercihlerini de etkileyen kültürel dinamikler olarak değerlendirilebilir" dedi.

Göç konusunda da çarpıcı sonuçlar içeren rapor, göç hareketlerinin ekonomik ve sosyal etkilerine dikkat çekiyor. Özellikle iç göçün kentleşme dinamikleri ve bölgesel eşitsizlikler üzerindeki etkilerinin, toplumun sosyal dokusunu belirgin biçimde şekillendirdiği belirtiliyor.

"Toplumun Görünümü 2024" raporu, Türkiye'nin geleceği için önemli bir referans oluştururken, karar alıcılar, akademisyenler ve kamuoyu için kapsamlı ve güvenilir bir bilgi kaynağı sunmaktadır.