24 Mayıs Cumartesi günü, Türkiye’nin her yerinden gelen Çerkesler ve Çerkes dostları ile birlikte Kafkas Dernekleri Federasyonu’nun “Çerkes Sürgünü” anma programına katılmak için İstanbul, Kartal’daydık. Binlerce Çerkes bundan 150 yıl önce yaşanan sürgünü ve büyük acıları andı, yürüdü, slogan attı, konuşma yaptı. Bu günün manevi önemi büyüktü, geçmiş acıları anmak kadar, geleceğe de umutla bakmak istiyordu Çerkesler. İçlerinde, geçmişin yaraları, yüreklerinde kültürlerinin, dillerinin yok olup gideceği korkusu vardı, binlerce insan bir araya gelince duygular da yoğunlaşıyordu… Yaşanan duygusal yoğunluğun yanı sıra, katılımcı sayısı göz önünde bulundurulursa, İstanbul gibi bir metropol için önemli bir olaydı. Organizasyona hakim olan atmosfer ile ilgili okuduğum ve çok beğendiğim bir yazıyı, yazarının da izniyle sizlerle paylaşmak isterim:

“On binden fazla insan, üç kilometre kortej, tek bir polis yok.

İtiş kakış yok, ayağı tökezleyip takılan bile yok. Saygı, hüzün, tevazu had safhada, tanıyan, tanımayan selamlaşıyor. Bir birine yer gösteriyor.

Ses düzeni yetersiz, diğerleri de duysun diye susuyor insanlar. Uyarıya bile gerek kalmıyor.

Tarihinin en acı gününü anarken, düzgün sıra olmuş yürüyorlar. Trafik yanlarında akmaya devam ediyor, yol kesmek, hırçınlaşmak yok. Yanlarından geçerken korna çalanlara el sallıyor birçoğu,  tepki vermek yok.

Sloganlar bile belli bir düzende, öyle rast gele bağırılıp çağrılmıyor.

Kadın- Erkek bir arada, kimse rahatsızlık hissetmiyor, herkesin kendine güveni tam, kaygıya yer yok.

Yere çöp atmadılar ya.. Onca meşale yakıldı, iç içeyiz, bir damla yanan olmadı. Onca bayrak, bayrak sopası, kazara birine değerde bilmem ne, kimseye bir şey olmadı. Burnu kanayan, bayılan olmadı. Kimse kimseye yan bakmadı. Onca ağızdan bir kötü söz çıkmadı.

Kaç bin yılın terbiyesi, ahlakı, nezaketi, saygısı.. sağcısı, solcusu, kentlisi, köylüsü.. Geldikleri gibi, sakin, sorunsuz, sıkıntısız vedalaştılar, öyle yürüyüp gittiler.

150 Yıl geçmiş savaşlardan, sürgünlerden, yokluklardan. Kaç asimilasyon selinden korumuşlar kültürlerini.

Sessiz, sedasız toplandılar. Geçmişlerini andılar, dağıldılar.

Daha kaç bin yıl korurlar bu kültürü hala anlamadınız mı?

Bu günü gördük ya… Ümitsizliğe yer yok.

Ş. Şamil KOÇ”