Sektör, 2019'dan 2024 sonuna kadar ihracatını tam ikiye katlayarak 1 milyar 10 milyon dolardan 2 milyar 20 milyon dolara taşıdı. Bu rakam, Türkiye'nin aynı dönemdeki genel ihracat artış hızının (yüzde 58) iki katına ulaşarak sektörün dinamizmini gözler önüne seriyor.
Üretim Kapasitesi ve Tesis Sayısında Büyük Artış
İhracattaki bu sıçramanın temelinde yatan en önemli faktörlerden biri, su ürünleri yetiştiriciliğindeki devrim niteliğindeki gelişmeler. Türkiye'de 2002 yılında 1.245 olan yetiştiricilik tesisi sayısı, 2024 yılı sonunda yüzde 94'lük bir artışla 2.427'ye yükseldi. Bu artış doğrudan üretime yansıdı ve 2002'de 50 bin ton olan yetiştiricilik kapasitesi, 2024 sonunda 850 bin tona ulaştı.
Türk Somonu, Levrek ve Çipura İhracatı Sırtladı
Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, üretimdeki bu artışın ihracattaki ivmeyi beraberinde getirdiğini belirtiyor. Dünya çapında ünlü restoranların menülerinde Türk su ürünlerinin yer aldığını ve büyük beğeni topladığını aktaran Kızıltan, özellikle üç türün ihracattaki aslan payını üstlendiğini vurguladı:
- Türk Somonu: 2019'da 29 milyon dolar olan ihracatı, 2024 sonunda 498 milyon dolara fırlayarak sektörün 1 milyar doları aşan ihracat artışına en büyük katkıyı sağladı.
- Levrek: İhracatı 331 milyon dolardan 570 milyon dolara yükseldi.
- Çipura: İhracatı 286 milyon dolardan 508 milyon dolara çıktı.
Başkan Kızıltan, bu üç türün Türk su ürünleri ihracatındaki artışı sırtladığını ifade etti.
Geniş Pazar Ağı: Dünyanın Dört Bir Yanına Türk Su Ürünleri
Türk su ürünleri sektörünün pazar çeşitliliği de dikkat çekici boyutlara ulaştı. Sinan Kızıltan, 100'den fazla ülkeye taze, dondurulmuş, fileto, tam veya füme gibi farklı şekillerde su ürünleri gönderildiğini belirtiyor. İhracat coğrafyası Batı ve Doğu Avrupa'dan Kuzey Afrika'ya, Orta Doğu'dan Körfez ülkelerine, Uzak Doğu'dan Güneydoğu Asya'ya, Kuzey ve Güney Amerika'dan Orta Asya'ya, Kafkasya'dan Balkanlar'a, Sahra Altı Afrika'dan İskandinavya'ya ve hatta Okyanusya'ya kadar uzanıyor. Bu geniş ağ, Türk su ürünlerinin küresel pazarlarda güçlü bir varlık gösterdiğinin ve sürdürülebilir ticari ilişkiler kurduğunun somut bir göstergesi.
Sürdürülebilirlik, Teknoloji ve Kalite Öncelikli
Başkan Kızıltan, sektörde sürdürülebilir yetiştiriciliğin hızla arttığını ve ileri teknolojiye dayalı akuakültür tesislerinin yaygınlaştığını aktardı. Ar-Ge yatırımları sayesinde daha verimli ve çevre dostu yöntemlerin kullanıldığını belirten Kızıltan, deniz kirliliğini azaltmaya yönelik çalışmaların sektörün uzun vadeli sürdürülebilirliğine katkı sağladığını vurguladı. Ayrıca, yapılan modernizasyon çalışmalarıyla Türk balıkçılık filosunun oldukça gelişmiş bir seviyeye ulaştığını ve geleneksel kıyı balıkçılığından açık deniz avcılığına kadar geniş bir yelpazede teknolojiyle donatılmış gemilere sahip olunduğunu ifade etti.
Üretime yapılan yatırımlarla eş zamanlı olarak kaliteyi artırmaya yönelik çalışmaların da sürdürüldüğünü belirten Kızıltan, Türk balıkçılığının uluslararası geçerliliğe sahip çok sayıda kalite ve sürdürülebilirlik sertifikasına sahip olduğunu söyledi. ISO 9001, ISO 22000, GLOBALG.A.P., ASC, BAP, BRCGS, IFS, Friend of the Sea (FOS) ve Helal Sertifikası gibi belgelerin, Türk su ürünlerinin global pazarda güvenilir, izlenebilir ve doğaya saygılı bir üretimin temsilcisi olarak öne çıkmasını sağladığını belirtti. Özellikle Orta Doğu pazarında yapılan araştırmaların, Türk su ürünlerinin tazelik ve lezzet açısından yüksek memnuniyet sağladığını gösterdiğini ekledi. Hızlı lojistik ağı, esnek üretim kapasitesi ve yüksek kalite standartlarıyla Türk su ürünleri sektörünün, dünya çapında güvenilir bir tedarikçi ve stratejik ticaret ortağı konumunu güçlendirmeye devam ettiğini sözlerine ekledi.
İhracatta İlk Üç Ülke: Rusya, İtalya ve Hollanda
Türk su ürünleri sektörünün ihracatında öne çıkan ülkelere bakıldığında, Rusya Federasyonu 435 milyon dolarlık taleple ilk sırada yer alıyor. İtalya 239 milyon dolarlık ithalatla ikinci sırada yer alırken, Hollanda 170 milyon dolarla üçüncü basamakta bulunuyor. Yunanistan (164 milyon dolar) dördüncü, İngiltere (159 milyon dolar) ise beşinci büyük pazar konumunda. Orkinos ihracatında lider olan Japonya'ya 115 milyon dolarlık su ürünleri gönderildi. Hava kargo ile önemli başarılar elde edilen Amerika Birleşik Devletleri'ne ihracat 93 milyon dolara ulaştı. Almanya (76 milyon dolar) sekizinci, İspanya (63 milyon dolar) dokuzuncu ve Güney Kore (40 milyon dolar) onuncu sırada yer aldı. İlk 10 ülkeye yapılan toplam ihracat 1 milyar 592 milyon dolara ulaştı.