Küresel olarak 1 milyar 280 milyon, ülkemizde ise 16 milyonu aşkın kişiyi etkileyen bu sağlık sorunu, ne yazık ki her üç kişiden birinin mücadelesi haline gelmiş durumda. Daha endişe verici olanı ise, son çalışmaların hipertansiyonun artık 20'li yaşlarda, hatta 15-19 yaş aralığında bile daha sık görüldüğünü ortaya koymasıdır. Acıbadem Kartal Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Turfan, gençlerde hipertansiyonun hızla yaygınlaşmasında modern yaşam tarzının, özellikle hareketsizlik ve fast food gibi sağlıksız beslenme alışkanlıklarının büyük rol oynadığına dikkat çekiyor.
Erken Teşhis Hayati Önem Taşıyor: Komplikasyonlara Karşı Dikkat!
Prof. Dr. Murat Turfan, hipertansiyonda erken teşhis ve tedavinin hayati önem taşıdığını vurguluyor. "Geç kalındığında kalp yetmezliği, inme ve böbrek yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilmektedir" uyarısında bulunan Turfan, hipertansiyonun çoğu zaman belirgin semptom vermediğini, organ hasarı oluşana kadar sinsice ilerleyebildiğini belirtiyor. Bu nedenle, gençlerin herhangi bir şikayetleri olmasa bile 18 yaşından itibaren yılda bir kez tansiyonlarını ölçtürmeleri ve hipertansiyon risk faktörlerinden birine sahip olmaları durumunda yaşam tarzlarına daha fazla özen göstermeleri büyük önem taşıyor.
Genç Yaşta Hipertansiyon Riskini Artıran 8 Faktör ve Korunma Yolları
Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Turfan, genç yaşta hipertansiyon gelişimini hızlandıran başlıca etkenleri ve bunlara karşı alınabilecek önlemleri detaylandırıyor:
1. Obezite: Aşırı Kilonun Tansiyon Üzerindeki Etkisi
Modern yaşamın getirdiği fiziksel aktivite eksikliği ve fast food ağırlıklı beslenme, gençlerde obezitenin artmasına neden oluyor. Prof. Dr. Turfan, obezitenin hipertansiyonun en önemli tetikleyicilerinden biri olduğunu belirterek, "Aşırı vücut ağırlığı kalbin daha fazla kan pompalamasına ve damar duvarlarının gerginliğinin artmasına sebep olur, bu da kan basıncını yükseltir. Vücut kitle indeksindeki her 1 birimlik artış, hipertansiyon riskini yüzde 7 oranında artırmaktadır" diyor.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Sağlıklı ve dengeli beslenmeyi yaşam tarzı haline getirin ve düzenli egzersiz yaparak Vücut Kitle İndeksinizi (VKİ) 18.5 – 24.9 aralığında tutmaya özen gösterin.
2. Aşırı Tuz Tüketimi: Damarlarınızı Koruyun
Toplum arasında tuz olarak bilinen sodyum, damarların kasılmasına yol açarak tansiyonu yükseltir. Özellikle fast food gibi işlenmiş gıdalarda yüksek oranda bulunan tuz, gençlerde hipertansiyonun artmasında önemli bir faktördür.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği gibi günlük tuz tüketimini 5 gramın altında tutmaya çalışın. Yemeklerinizi tatlandırmak için tuz yerine baharatlar, limon veya sarımsak gibi doğal alternatifleri kullanın. Fast food ve paketli gıdalardan mümkün olduğunca kaçının.
3. Hareketsiz Bir Yaşam: Ekran Karşısında Geçen Sürenin Bedeli
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre gençlerin yüzde 80'inden fazlası yeterli fiziksel aktivite yapmıyor ve boş zamanlarının büyük bir kısmını cep telefonu veya tablet başında geçiriyor. Fiziksel aktivite eksikliği, damar sağlığını olumsuz etkileyerek kan basıncını artırır.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Haftada toplam 150 dakika egzersiz yapmak, hipertansiyon riskini yüzde 30 azaltır. Haftada en az 5 gün, günde 30 dakika tempolu yürüyüş veya kardiyo egzersizleri yapmayı alışkanlık haline getirin.
4. Sigara ve Alkol Kullanımı: Damar Sağlığını Baltalayan Alışkanlıklar
Sigara kullanımı, damarların daralmasına ve damar içi hasara yol açarak hipertansiyon riskini sigara içmeyenlere göre yüzde 20 artırır. Prof. Dr. Murat Turfan, düzenli alkol tüketiminin de kan basıncını yükselten önemli bir etken olduğunu belirterek, haftada 100 gramdan fazla alkol almanın hipertansiyon riskini yüzde 40 artırabileceğini vurguluyor.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Sigaraya kesinlikle başlamayın; eğer kullanıyorsanız en kısa sürede bırakmak için destek alın. Alkol tüketimini tamamen sonlandırın veya ciddi şekilde sınırlandırın.
5. Uyku Bozuklukları: Gecenin Gizli Tehlikeleri
Günümüzde gençlerde teknoloji bağımlılığı, stres veya fazla kilolar gibi nedenlere bağlı uykusuzluk ve uyku apnesi gibi uyku bozuklukları da hipertansiyonun erken yaşta görülmesine zemin hazırlayabilir. Prof. Dr. Turfan, "Uykusuzluk ve uyku apnesi gibi uyku bozuklukları gece boyunca oksijen düşüklüğüne neden olmakta, bu sorun da hipertansiyonu tetiklemektedir" diyor.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Uyku kalitenize dikkat edin. Horlama gibi uyku sorunlarınız varsa, mutlaka bir uyku konusunda uzman hekime başvurarak değerlendirme yaptırın.
6. Kahve ve Enerji İçecekleri: Kafeinin Tansiyon Artırıcı Etkisi
Enerji içecekleri ve özellikle kahve, gençlerin sıkça tükettiği içeceklerdir. Ancak içeriklerindeki kafein, aşırı tüketildiğinde nabzı ve tansiyonu yükselten bir etkiye sahiptir. Günde 400 mg'ın üzerindeki kafein (yaklaşık 4 fincan kahveye denk gelir) tansiyonda ani artışlara neden olabilir. Enerji içecekleri de benzer miktarda kafein içerir.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Günde 2-3 fincandan fazla kahve tüketmemeye özen gösterin ve enerji içeceklerinden uzak durun.
7. Stres ve Anksiyete: Modern Yaşamın Baskısı
Gençlerin maruz kaldığı stres faktörlerinin artması, hipertansiyonu tetikleyebilir. Stres hormonları damarların büzülmesine yol açarak kan basıncını artırabilir. Yapılan çalışmalar, kronik stres yaşayan bireylerde hipertansiyon riskinin 2 kat arttığını göstermektedir.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Meditasyon, gevşeme egzersizleri veya yeni hobiler edinerek stres yönetim becerilerinizi geliştirmeye çalışın.
8. Bazı Böbrek Hastalıkları: Gizli Nedenler
Bazı böbrek hastalıkları, vücuttaki sodyum ve sıvı dengesini bozarak kan basıncının yükselmesine neden olabilir. Yapılan çalışmalar, genç hipertansiyon hastalarının yüzde 15-20'sinde böbrek hastalığı olduğunu göstermektedir.
- Nasıl Önlem Alınmalı? Böbrek sağlığınızı düzenli kan ve idrar testleri yaptırarak kontrol altında tutun.